Meegaan met de stroom? Of jezelf blijven (tegen elke prijs?)
The Grapes of Wrath, John Steinbeck.
Een Nobelprijswinnaar.
Een boek dat nog al wat opschudding veroorzaakte vanwege de politieke lading.
Episch, vanwege het portret dat hij schetst van een samenleving.
Een flinke ruk, dat ook. Leest niet makkelijk weg, zeker in deze snelle tijden. Maar als je je laat grijpen wordt je meegenomen.
Meet the Joad family.
30’er jaren Oakland. Droogte. Al jaren geen goede oogst meer. Schulden bij de bank.
De banken maken hier gebruik van om de familie van hun land te zetten. Het enige dat hen rest is naar het westen trekken. Daar zijn fruittelers die nog arbeiders nodig hebben.
Ze zijn niet de enigen. Een stroom van “Oakies” trekt naar het westen om daar te ontdekken dat het grote aanbod van arbeiders het uurloon stevig onder druk zet.
De fruittelers maken , net als de banken dat eerder deden, rücksichtlos gebruik van de omstandigheden.
Samen een vuist maken is moeilijk, omdat iedereen toch zijn eigen honger voelt knagen. En als er met fruitplukken helemaal nergens meer een cent te verdienen valt, ben je misschien wel blij als je een paar centen kunt verdienen om als oproerpolitie die vuist de kop in te drukken.
Het boek laat zien hoe de familie Joad probeert de menselijke waardigheid hoog te houden, onder de mensonterende toestanden waarin ze terecht komen.
Dit boek zou gezien kunnen worden als een aanval op het kapitalisme en een pleidooi voor socialisme.
Het steekt schril af tegen het verhaal van Atlas Shrugged van Ayn Rand. En dat heb ik nodig. Twee uitersten.
- Leve het individu. Regel niet te veel. Dat zorgt voor drempels. Erger nog, dat zorgt voor ontbreken van stimulansen. Iedereen voor zichzelf. Stimuleer elkaar, haal het beste uit jezelf, en groei. Laat je niet mee trekken in de stroom van de massa.
- Zorg voor elkaar. Neem als samenleving de zorg voor de zwakkere op je. Sta samen sterker, en zet dus het belang van de groep voor op.
Ik volgde ooit een prachtige cursus multi-culturele samenlevening. Van Hans Kaldenbach. Hij liet zien dat het verschil tussen oost en west, onder andere, het verschil is tussen collectief, en indivu. En om dat te begrijpen hoef je alleen maar te kijken naar het verschil tussen dorp en stad.
We leven volgens mij nog steeds in dat spanningsveld.
We lopen tegen de grenzen van ons individualisme aan.
Onze vrijheid eindigt waar die van een ander begint.
Weten we nog waar die grenzen liggen? Kunnen we die nog voelen? Of zijn we de zintuigen daarvoor aan het kwijt raken?
(Trouwens ook het economische aspect is actueel. Banken…. Crisis…..)
Terug naar mijn artikel over waarheid. Die ligt aan beide zeiden tegelijk. Wat is de waarheid in beide boeken/visies? Hoe kunnen we die combineren?
Dat is wat mij bezig houdt. Hier samen uit zien te komen. Met behulp van Dialoog, discussie, verhalen. Vanuit onze echtheid moeten we antwoorden kunnen vinden.
We lopen al jaren tegen de grenzen van het individualisme aan, volgens mij dan toch. Gelukkig hoor ik dat geluid de laatste tijd vaker.
Daarom vind ik het jammer dat we zoiets als de Islam als bedreiging zien. In plaats van een kans om eens te kijken naar de dingen waar wij in door draaien.
Andersom is ook heel erg nodig. Islamitische landen zouden juist wat meer ruimte voor andersdenkenden moeten maken.
Beide uitersten hebben in de kern een waarheid te pakken. Laten we daar iets moois van maken, in plaats van elkaar bevechten.
Dat boek moet ik nog altijd ooit eens een keer gaan lezen. Want tot mijn schaamte moet ik bekennen dat ik dat ondanks Springsteen’s Ghost of Tom Joad nog niet gedaan heb. Zoals jij het beschrijft is het overigens vrij actueel, qua thema. Ik heb het meteen maar gereserveerd bij de bieb. Soms heb ik net even dat zetje nodig. Waarvoor dank!
Graag gedaan.
Wilde het opnieuw lenen bij de bieb, maar ze hebben het afgeschreven (had mij dan even gewaarschuwd %&^$#!).
Nu dus besteld bij de boekhandel.
Ik ga beide boeken herlezen. Er groeit een plannetje in mijn hoofd: scholen vragen om deze boeken aan te bieden voor op de literatuurlijst en een discussieblog starten, aan de hand van de thema’s. En dan veel dialoog naast die discussie.
Mooi spanningsveld dat je schetst. Voer voor nog meer gedachten en daden. Lijkt me goed plannetje dat in je hoofd groeit (je antwoord aan Robert) 🙂
Fijn. (bevestiging is fijn bij uiten van plannetjes) dank daarvoor!
‘Stimuleer elkaar, haal het beste uit jezelf, en groei. Laat je niet mee trekken in de stroom van de massa.’ Prachtig!!!
Ja, dat is ook wat aanspreekt uit “Atlas Shrugged”. Die gedrevenheid, en aansporing om je leven tot iets prachtigs te maken. Make it count.
je veroorzaakt een stroom aan reakties,
mijn dochters (15 en 17) en ik gaan het boek lezen!
wow! geweldig.
het is wel een trage pil hoor! Mooi als je van langzaam lezen houdt!
en dan als tegenhanger Atlas Shrugged: http://jacobjanvoerman.wordpress.com/2012/01/25/toegepaste-echtheid-1/
Mooi. Je te realiseren dat als je je eigen cultuur in beton hebt gegoten, er altijd nog zoveel meer is dat wel in beweging is. Ik heb The Grapes bijna 35 jaar geleden gelezen. Hoog tijd om dat nog eens te doen…Heb jij ooit de film gezien? Dat lijkt mij wat ter ondersteuning van jouw plannetje, al moet je niet teveel verwaxhten van een fil van 70 jaar oud (tempo te laag…)
Die film had ik ook aan gedacht. wil hem graag een keer zien.
Mooie is dat dat andere boek nu ook verfilmd is. Deel 1 is al klaar.
Dan kunnen de leerlingen die niet zulke leeswonders zijn ook mee doen.
Hallo JJ,
Ik was ook geïnspireerd door jou blogs. Mooi verteld met die twee boeken als twee uitersten. Ik werk mijn leven lang al in de zorg, moest het dus wel persoonlijk maken. Anders ben ik ontrouw aan mijn keuzes!
Die Beatles quote is geen toeval Wij zijn voor altijd verbonden met songsteksten.
Ik heb een stukgelezen exemplaar Grapes liggen. Episch is inderdaad een juiste typering. Het boek van Rand heb ik nooit gelezen. Toch maar gaan doen? Je blogrecensie nodigt uit.
En ik ga eens nadenken over het door mij al jaren gehanteerde principe van ‘sociaal egoïsme’. Leef ik daar nog steeds naar? En hoe vul ik het tegenwoordig in, nu ik over de jaren heen een stuk milder ben geworden?
Je blog maakt een stroom van gedachtes bij me los 🙂
daar ben ik heel erg blij mee. Ik kan wel een mee-denker gebruiken. sociaal egoïsme klinkt intrigerend.
Volgens mij weet het gros van de mensen heel aardig waar de grenzen liggen, waar hun vrijheid stopt en die van een ander begint, etc. Mensen die zich misdragen zijn er altijd geweest, alleen komen ze nu in het nieuws.
Het gaat veel verder dan alleen de grenzen van je eigen vrijheid weten.
Dat is alleen passief rekening houden met anderen. In hoeverre moet je actief rekening houden met anderen? Daar verschillen de twee culturen nog al in.
Zijn we in onze cultuur niet doorgeschoten met het individualisme?
Is dat niet waarom de participatiemaatschappij zo botst?
Hadden we zonder het individualisme het niet veel normaler gevonden om anderen te helpen? Waar die grens ligt vind ik veel spannender.