Ik heb een nieuwe leeshobby.
Biografieën.
Heel bescheiden nog hoor.
Het begon met die van van Willem Elschot. Bijzonder, omdat zijn leven synchroon loopt met de boeken die hij schrijft, én omdat hij in zijn privé leven de commerciële schurk is die hij zo meedogenloos portretteert.
Het is niet alleen de geschiedenis die me boeit, ook niet het feit dat het echt gebeurd is. Dus wat dan nog meer?
Een soort voyeurisme? Ik lees nu een biografie over Anton Bredius. Een zonderlinge man die in kasteel Hernen woonde, en boeken en ikonen verzamelde van en over Byzantium. Ik kom vaak langs dat kasteel, het ligt hier vlakbij, en ik kon mijn nieuwsgierigheid niet bedwingen toen ik ontdekte dat er een boek geschreven was over een man die in zijn eentje in dat kasteel woonde (van 1966 tot 1982).
Of is het de speurtocht, waar de biograaf verslag van doet? Het feit dat die verhalen, vaak met veel moeite, geconstrueerd zijn met behulp van een onwaarschijnlijk aantal feitjes uit vele bronnen. Mooi ook om te lezen hoe de biograaf de leemtes probeert in te vullen met educated guesses.
Dat allemaal, en nog iets anders . . .
Ik ben beelddenker.
Daar kwam ik pas laat achter. Ik hou zo veel van taal dat ik dacht, ‘Ik kan nooit een beelddenker zijn’ Wel dus.
Die biografieën zijn verhalend geschreven, maar het zijn geen romans. Dat betekent aan de ene kant dat het verhaal soms wordt opgehouden door te veel feiten. Maar aan de andere kant gaat het verhaal sneller, omdat het niet opgehouden wordt door allemaal dramatische scenes.
Ik mis dat drama helemaal niet, ik bedenk dat er zelf allemaal wel bij. De levens waar ik over lees zijn spannend genoeg. Een tip van de sluier, een paar gegevens, geven mij genoeg stof voor een film in mijn hoofd.
Al dat drama zit mij soms in de weg. Ik wil zelf mijn beelden maken. En mij niet alleen. Een leerling (ook beelddenker) verwoordde het ooit zo: “Ik heb niks met boeken. Ik lees iets, en krijg daar direct allemaal beelden bij. Dan lees ik verder, en ontdek dat de beelden die de schrijver oproept niet passen bij de beelden die ik in mijn hoofd heb. En voor beiden heb ik geen plek in mijn hoofd. Ik dwaal gewoon te veel af om mijn gedachten bij het boek te houden.”
Ik ben zelf geen schrijver.
Ik ben wel verteller. Ik maak zelf verhalen, en ik heb zelf de neiging om de toehoorder alleen die informatie te geven die ze nodig hebben om zelf het verhaal te construeren in hun hoofd. Die informatie wil ik niet altijd inpakken in mooi geschetste scènes. Zoals ook de biografieën die ik lees heel zakelijk verhalend kunnen zijn.
Ik wil niet te veel voorkauwen. Dat de lezer/luisteraar zelf zijn verhaal moet kunnen maken.
P.S.
In een eerder versie van dit blog had ik het over “show don’t tell” in plaats van dramatiseren. Maar dat dekt de lading niet Show don’t tell kan heel klein, zonder dramatisering. Waar het mij om gaat dat verhalen voor mij best kaler mogen zijn.
Denk ik.
Ik heb wat meer input nodig, dus nu ga ik niks meer aan dit blog veranderen. Eerste de reacties afwachten en dan een vervolgblog.
P.P.S.
Deze (autobiografieën las ik)
Marten Toonder (autobiografie)
op wensenlijsje
Misschien gaat het om de kunst van het weglaten, schreef iemand op facebook. Dat vind ik een mooie aanvulling.
Inderdaad, de kunst van het weglaten. Ik heb dat ook, dat ik een hele film zie als ik een boek lees. Het evenwicht tussen vertellen en weglaten is misschien het moeilijkst. Zelf schrijf ik ook, en waar ik in nieuwsberichten goed de kern weet te pakken met weinig woorden, is dat voor een verhaal soms te weinig. Mijn zoon zei een keer ‘mam, wat jij in je hoofd ziet zien wij er niet bij, dus iets meer detail graag’. Bij (auto)bigrafische verhalen heb je dat probleem dus niet.
Ik lees graag en soms als het boek later wordt verfilmd pas het totaal niet bij mijn fantasie opgeroepen door het verhaal. Dan is mijn plaatje zoveel gedetailleerde en completer dan dat…. Vertel en vul het zelf in! Fantasie is het mooiste wat er bestaat. Ongrijpbaar.