Ik lees een boek, en tranen prikken in mijn ogen.
Wat ik lees komt rechtstreeks binnen, omzeilt al mijn gedachten, en verdedigingsmechanismes, en raakt mijn hart.
Zo snel dat ik niet eens door heb wat er gebeurt.
Nee, dat is niet waar, ik weet precies wat er gebeurt; wat me verwart is de heftigheid en de snelheid waarmee het gebeurt.
Het boek is “De kant van Swann” van Marcel Proust.
Als je Proust googelt kom je deze tegen:
De ware ontdekkingsreis is geen speurtocht naar nieuwe landschappen,
maar het waarnemen met nieuwe ogen
Die was ik al eerder tegen gekomen, meerdere keren zelfs (ik heb twitter én facebook, dus aan citaten geen gebrek).
Ik ben een beetje citaten-moe. Ik krijg daar het “been there – done that” gevoel bij.
Neem nou bovenstaand citaat.
Ik wandel vaak dezelfde wandeling, en vaak bekijk ik datzelfde stuk met nieuwe ogen. Je hoeft niet eens ver weg om zoiets moois te zien, denk ik dan. Ook al een cliché.
Dus toen ik dat citaat las, dacht ik: ‘Check, die past. Verder.’
Maar die tranen van herkenning, toen ik het eerste hoofdstuk van “De kant van Swann” las (over de binnenwereld van een uiterst gevoelig jongetje), dat was óók een ontdekkingsreis. Dat was ook met nieuwe ogen kijken. Of was het met nieuwe ogen bekeken worden?
Zo krijgt dat afgekauwde citaat een veel diepere lading.
Zo’n citaat, daar kun je dus kennelijk even aan likken (nee ik bedoel niet liken . . . hoewel . . .),
maar je kunt het dus ook écht proeven.
De betekenis die je kunt bedenken is niet hetzelfde als de betekenis die je kunt voelen.
De kaart is niet het gebied . .
. . schoot door mijn hoofd, om nog maar eens een afgezaagde uit de kast te halen.
Daar maakte ik zelf een eh… ding van Hoe heet het ook al weer? Als je het zelf verzint is het (nog) geen citaat of quote, toch?
Ik twitterde mijn aforisme (ja dat is het, dank je), en kreeg meteen antwoord.
@jjvoerman Vaak geven we aan bepaalde zaken veels te veel betekenis. Waar je hoeveel betekenis aan geeft, zegt veel over je mindset.
— Sonja van Vuren (@sonjavanvuren) May 3, 2014
Ja, dat is ook weer waar natuurlijk. Dat heb je met korte bondige teksten. Die zijn soms te bondig.
Het maakt denk ik veel uit wie de betekenis geeft.
Bij de tranen die het boek op riep, gaf mijn hart de betekenis, en mijn hart vertrouw ik.
Soms geven mijn gedachten ook betekenis, en die maken er wel eens een potje van, weet ik uit ervaring. Dat is denk ik wat Sonja bedoelt.
Het mooie is dat ik mijn ‘rant-blog’, dat ik wilde schrijven over de overvloed aan citaten, niet meer hoef te schrijven. Laat maar lekker komen, die citaten, wie weet hoe ze bij iemand binnen komen.
Tip aan mezelf : laat ze voorbij gaan, of lees ze met je hart.
Bij je laatste tip sluit ik me aan. En volgens mij kun je die zelfs op meer toepassen dan op citaten alleen.
Het boek ‘De kant van Swann’ heb ik onlangs genoteerd om ooit eens te gaan lezen omdat ik het in een ander boek wat ik aan het lezen was, telkens aangehaald zag worden. Nu komt er dus weer een extra streepje achter dat boek te staan en stijgt het in prioriteit.
Je moet het niet erg vinden dat er helemaal geen verhaal in te ontdekken is. Wat ik juist bijzonder vind, is waar je je erg aan zou kunnen storen: elke minieme gebeurtenis krijgt bladzijdenlange beschrijvingen over alle associaties dat bij de hoofdpersoon oproept.
Waarom het mij zo trof, is dat mijn eigen hersenen dat ook doen: met helemaal niets aan de haal gaan, en daar eindeloos over kunnen door associeren, en dan niet meer weten waar je begonnen was. Waar ik door geraakt werd is o.a de scene waarin hij beschrijft hoe hij als kind in bed, allerlei doemgedachten over zijn eenzaamheid oproept. Ik herinnerde me opeens dat ik een tijd had dat ik elke oneven nacht een nachtmerrie had. Als ik de nacht ervoor goed geslapen had, wist ik dat het raak zou zijn. Dat gevoel dat daar bij hoorde kwam helemaal terug, precies zoals Proust in weer een andere scene beschrijft:
Hij schrijft over hoe je plotseling geraakt kunt worden via een geluid, geur, smaak, die iets heel ouds in je op roept zonder dat je meteen kunt achterhalen waar het vandaan komt.
Het is de bekende Madeleine Scene.
Ik ga dat dus niet erg vinden, dat wijdlopige vrijelijk associeren zonder schijnbaar een rode draad. Laat maar komen. Ook mij gaat het vaak zo dat een op het eerste gezicht klein onbelangrijk ding een hele keten van gedachten in werking kan zetten waarvan aan het eind niet meer te herleiden is wat ook alweer het begin vormde. Heerlijk.
Leuk. Benieuwd. Ik lees ooit wel op je site wat je er van vindt.
Dat eindeloze associeren gebeurt ook in mijn hoofd. Toen ik nog werkte probeerde ik al die associaties vooral binnen te houden want als ik ze hardop zei werden ze echt en dat bracht vaak veel werk met zich mee.
Nu word ik alleen zelf nog maar heel moe van dat hoofd. En soms blij. Of verdrietig.
Voor mij is de quote over het waarnemen met nieuwe ogen een enorme binnenkomer. Alles schuift en alles is opeens anders. Komt dat door het nieuwe kijken of door die nieuwe weg? Eigenlijk maakt dat niet echt uit, al is het op dit moment dodelijk vermoeiend.
Ze zijn niet te stoppen, die assocoaties en alles wat ze meebrengen. Zou ik ze willen missen?
Heel eerlijk?
Nee, ik geloof het niet….
nee, ik wil ze ook niet kwijt.
mooie blog
dank
Sven