John Steinbeck.
Grapes of Wrath. Druiven der gramschap. Woedende druiven.
Ayn Rand en John Steinbeck gebruik ik als twee uitersten.
Waar Ayn Rand beschrijft wat er mis gaat als er misplaatste solidariteit is, beschrijft Steinbeck wat er gebeurt, als er helemaal geen solidariteit meer is.
Het WIJ tegenover het IK.
In deze boeken op maatschappelijk niveau, en in mijn theatervoorstelling op persoonlijk niveau een rode draad.
Jaren 30, crisis.
En droogte. Jaar op jaar droogte. Boeren hebben geen opbrengst. Moeten geld lenen van de banken om zaad te kopen. Weer geen opbrengst, weer lenen. Jaar na jaar. Totdat ze eigendom zijn van de banken. Boeren worden letterlijk van hun land gegooid. Grote machines ploegen het land om. Een boer in gesprek met de bestuurder.
Je hebt vanmorgen de put dicht gegooid.
Weet ik. Ik moest een rechte lijn aanhouden. Maar ik ga na het eten over het voorerf. Ik moet nu eenmaal rechte lijnen maken. En omdat je, mijn ouweheer kent zal ik je eens wat vertellen. ik heb opdracht dat als er ergens een gezin niet weggetrokken is – als ik een ongeluk heb – snap je, te dicht bij kom en het huis een opstopper geef – nou, dan krijg ik misschien nóg een paar dollar. En mijn jongste moet nog schoenen hebben.
Ik heb het met mijn eigen handen gebouwd. Ik heb ouwe spijkers rechtgeslagen om de betimmering aan te brengen. Rij jij het maar in elkaar – maar ik zit met een geweer in het raam . Kom te dichtbij en ik schiet je neer als een konijn.
Ik sta er buiten . Ik kan er niets aan doen. Ik raak mijn baantje kwijt als ik het niet doe. Je schiet de verkeerde vent dood.
Dat is waar, zei de boer. wie heeft je instructies gegeven? Dan zal ik hem te pakken nemen. Dat is de man die er aan gaat.
Je vergist je . Hij heeft zijn instructies van de bank. De bank heeft tegen hem gezegd: “Gooi die mensen er uit anders ben jij je baantje kwijt.
Nou dan is er een president van de bank. Er is een raad van commissarissen. Ik zal het magazijn van het geweer vullen en naar de bank gaan.
Heb je ook niks aan, zei de bestuurder. Iemand heeft me verteld dat de bank instructies uit het oosten krijgt. Die instructies luiden : “Zorg dat het land winst op levert, anders sluiten we de boel bij jullie.
Maar waar houdt het op?